De tuin van Nieuw Bleyenburg: het best bewaarde groene geheim van Utrecht

Omsloten door de beide vleugels van Nieuw Bleyenburg en het Breede Water ligt een riante tuin van zo’n halve hectare, nauwelijks zichtbaar vanaf de openbare weg. Daarom wordt de tuin ook wel het best bewaarde groene geheim van Utrecht genoemd, onderdeel van de ecologische hoofdstructuur van de stad. De groenstrook langs de Van Esveldstraat is eigendom van de gemeente, het groen langs de Jan van Galenstraat behoort bij het ‘eigen terrein’ van Nieuw Bleyenburg.

De tuin heeft een parkachtig karakter: een aantal van de oorspronkelijke bomen is bij de bouw van Nieuw Bleyenburg in het tuinontwerp geïntegreerd. De tuin heeft een meanderende padenstructuur, twee pleintjes met zitbanken, verschillende thematuinen en aan de westzijde een bossig gedeelte met bomen en grote struiken en eronder schaduwbeplanting. Boven het Breede Water is een vlonder aangelegd, met uitzicht op het Therapeuticum (een monumentaal gebouw in Amsterdamse-School stijl op het voormalige Veeartsenijterrein). De serre van Nieuw Bleyenburg, in de hoek tussen de twee vleugels, heeft een sedumdak en ervoor ligt een royaal terras met daarin een aantal lavendelperken.

De tuincommissie

Het onderhoud van de tuin en het groen rondom Nieuw Bleyenburg werd bij de start van het wooncomplex rond 2000, opgedragen aan een hoveniersbedrijf.

Geleidelijk aan vormde zich vanuit de bewoners een groepje vrijwilligers die gingen bijdragen aan het onderhoud van de tuin. Dat was in feite de eerste activiteit waarbij huurders en kopers de handen ineen sloegen. In 2005 benoemde het bestuur van de VvE Gebouw uit de kring van vrijwilligers een tuincommissie waaraan het beheer van de tuin werd gedelegeerd. De commissie ging de hovenier aansturen en de vrijwilligers begeleiden.

De tuincommissie hanteert de volgende uitgangspunten:

  • respecteren van het oorspronkelijke tuinontwerp;
  • het toevoegen van elementen die de tuin voor de bewoners en hun bezoek aantrekkelijker en interessanter maken;
  • het versterken van de functie van de tuin binnen de ecologische hoofdstructuur;
  • het zoveel mogelijk betrekken van de bewoners.

De werkwijze

Een paar jaar na de voorzichtige start van de tuincommissie werd besloten tot een andere werkwijze. Niet langer zou een hoveniersbedrijf het voortouw hebben (met hand-en-spandiensten door vrijwilligers); het initiatief werd verschoven naar de tuincommissie en de vrijwilligers en daardoor ontstond er behoefte aan een andere type hovenier. De tuincommissie is nog steeds gelukkig met het feit dat, inmiddels alweer ruim tien jaar geleden, contact is gelegd met een vaste hovenier. Zijn kracht: samenwerken met vrijwilligers en deze waar nodig coachen.

Van maart tot en met oktober zijn er elke twee weken werkmiddagen, de hovenier treedt daarbij op als coach. Sommige vrijwilligers, met name degenen met ‘groene vingers’, hebben een deel van de tuin geadopteerd en onderhouden dat zelfstandig, zij het altijd in overleg. Dus ook tussen de werkmiddagen door wordt er regelmatig in de tuin gewerkt.

Om zoveel mogelijk mensen bij de tuin te betrekken geeft de tuincommissie een nieuwsbrief uit, die in het tuinseizoen gemiddeld een keer of drie verschijnt. De nieuwsbrief wordt verspreid onder de bewoners van Nieuw Bleyenburg, belanghebbenden en belangstellenden. De nieuwsbrieven vindt u hier.

De projecten

Sinds het invoeren van de andere werkwijze zijn, dankzij de inzet van de vrijwilligers, de giften van bewoners en de financiële bijdragen van derden, talloze projecten gerealiseerd. Onderstaand een aantal voorbeelden.

Toevoegen van verrassende, groene elementen:

  • een rotstuin naast de vlonder;
  • een kruidentuin bij het terras;
  • een vogelbosje met besdragende heesters;
  • een perk met zuurminnende heesters zoals rododendron, pieris en heide;
  • een prairietuin van 200 m2met meer dan 1.400 siergrassen en vaste planten op de plaats van het voormalige rozenperk.

Toevoegen van andere nieuwe elementen:

  • een jeu-de-boules-baan;
  • een blokhut (voor de opslag van gereedschap en materialen);
  • een waterpomp (om in tijden van droogte te kunnen sproeien met water uit het Breede Water);
  • versiering voor de kerstperiode;
  • meubilair (inclusief kussenkisten) voor de zogenaamde ‘hangplek’: de zitjes die ’s zomers in het gras staan;
  • voorzieningen ter bevordering van het dierenleven in de tuin:
    • nestkasten en voederplaatsen voor vogels;
    • slaaphuizen en voederhuizen voor egels;
    • een insectenhotel.

Het aantal vogelsoorten (van de kleine bonte specht tot ijsvogels), kleine dieren (egels, eekhoorns) en insecten (zoals wilde bijen, vlinders en libellen) is hierdoor zichtbaar toegenomen.

De financiën

De tuincommissie heeft een gespecificeerde urentabel opgesteld met alle activiteiten die op jaarbasis in de tuin moeten plaatsvinden. Een aantal van die activiteiten is ondergebracht in het contract met de hovenier’. Dit ‘vaste pakket’ wordt maandelijks uitbetaald. Daarnaast zijn er niet begrootbare kosten, het zogenaamde ‘noodzakelijk meerwerk’. Denk aan vervangen van beplanting die het niet meer heeft gered, incidenteel snoeiwerk, meststoffen, grond, compost en dergelijke. Deze kosten mogen slechts worden gemaakt in opdracht van of na toestemming van de tuincommissie.

Daarnaast beschikt de tuincommissie over een eigen bankrekening. Het geld dat op deze rekening staat is niet primair bedoeld voor onderhoud maar met name op verbetering van de tuin.

Voor haar eigen activiteiten kent de tuincommissie in hoofdzaak drie inkomstenstromen:

  • een vaste bijdrage vanuit de VvE Gebouw, bestaande uit een gedeelte van de servicekosten van kopers en huurders;
  • giften van bewoners en andere betrokkenen (zoals de gemeente);
  • incidentele subsidies en bijdragen op projectbasis.

Daarnaast zoekt de tuincommissie naar extra inkomstenbronnen, zoals verschillende vormen van sponsoring. Het aantrekken van financiële bijdragen van buiten Nieuw Bleyenburg steeds wordt moeilijker en daarmee worden de giften vanuit de bewoners steeds belangrijker. Giften blijven welkom op de bankrekening van de tuincommissie: IBAN: NL84 ABNA 0537 2879 65 ten name van ‘Woningen Bleyenburg’.